Αυτές τις ημέρες,
χάνομαι στις μουσικές του Βαγγέλη Παπαθανασίου, που κρύβουν μέσα τους, μνήμες
και γνώσεις των Κενταύρων. Ίσως εν αγνοία
του συνθέτη, να του ενστάλαξε η γενέτειρά πατρίδα του, την ουσία των δίχειλων παλαιών Σοφών.
Δομίνικος
Θεοτοκόπουλος, μία μορφή που ο καθείς εμβαθύνει σε αυτήν, σύμφωνα με την δομή της
σκέψης του. Με αφορμή την κινηματογραφική ταινία El Greco, που βασίζεται στο βιβλίο
του Δημήτρη Σιατόπουλου και την σκηνοθέτησε ο Γιάννης Σμαραγδής, ταξιδεύω σε
ερωτήματα που φέρνουν τις ανθρώπινες ιστορίες του 16ου αιώνα στο παρόν
μας.
Έχασε ποτέ την
Ελληνικότητά του ο Δομίνικος;
Πως μπορεί να κινδυνεύεις
από τις σκέψεις σου, σαν τις ακούσουν παλαιοί σου φίλοι που επιλέξανε να
ενσωματωθούν στο σύστημα εξουσίας της εποχής τους; Μιλώ για τον Ισπανό φίλο του Θεοτοκόπουλου αρχικά
ιδεαλιστή ιερωμένο, τον Νίνο ντε Γκεβάρα, που στην συνέχεια έγινε Μέγας
Ιεροεξεταστής και έστελνε στην πυρά τους αιρετικούς.
Υπάρχουν γύρω μας
φίλοι, που άλλαξαν δρόμους σκέψης και το σχήμα των συμφερόντων τους έγινε η ουσία
της ζωής τους; Ίσως κάτι θυμίζει στον κάθε
ένα από εμάς αυτό το ερώτημα, αν ανατρέξουμε στο προσωπικό ιστορικό μας τοπίο.
Η ζωή που
ιερουργεί την μεγαλοσύνη μέσα από το πνεύμα της Τέχνης, βρίσκεται συχνά σε
θλιβερές συναντήσεις με ανθρώπους που απαξιούν κάθε αντίθετο των προσωπικών συμφερόντων
τους. Ένα σπαθί στο παρελθόν, ή μια οικονομική καταδίκη σήμερα, μπορεί να κόψει την ευγένεια μιας ζωής χωρίς
να σκεφτεί ούτε μια στιγμή το «γιατί» κατά την τέλεση του εγκλήματος.
Οι ιεροεξεταστές
της Εσπερίας παρέδιδαν στην πυρά τους αιρετικούς. Οι χαμένοι και τελικά νικητές του Β΄ Παγκόσμιου
πολέμου, είχαν υπαλλήλους που συμπλήρωναν τα έγγραφα για την αγορά αερίων θανάτωσης
και κατέγραφαν τα μητρώα των θυμάτων, ενώ στο σχόλασμά τους άκουγαν στο σπίτι Μπαχ
και χάιδευαν το αθώο ξανθό κεφαλάκι του παιδιού τους.
Σήμερα στον Νότο
της οικονομικής βίας του κεφαλαίου επάνω στην ανθρώπινη συνείδηση, καλοσυνάτοι
υπάλληλοι υπογράφουν και ξοδεύουν τις εργάσιμες ώρες τους σε μια βολεμένη ραθυμία,
χωρίς να ξέρουν αν οι αποφάσεις που διαχειρίζονται σκοτώνουν γέρους, ενήλικες ή
παιδιά. «Αν δεν το κάνω εγώ, θα με απολύσουν και θα το κάνει κάποιος άλλος» θα
σου πει ο χαμογελαστός ηθικός αυτουργός του κρατικού συστήματος.
Τίποτε δεν είναι
αθώο και τίποτε δεν βρίσκεται έξω από την δική μας συνείδηση. Την συνείδηση όλων
μας. Ο θύτης γίνεται θύμα και στην επόμενη στιγμή τα πάντα αντιστρέφονται… Το δίκιο
μέσα στον άρρωστο πολιτισμό μας, φωνάζει
πως όποιος δρα σε βάρος των δικών μου συμφερόντων πρέπει να είναι νεκρός.
Κανένας πολιτισμένος δεν ψάχνει την έννοια του συμφέροντος, μήτε αν ο τρόπος ζωής
του, παράγει το «Καλόν» και το «Αγαθόν». Στις προηγμένες βόρειες χώρες δημιουργούν
κοινότητες ζητώντας νομιμότητα στην διαστροφή τους οι παιδεραστές και στην Γερμανία είναι πλέον νόμιμα τα πορνεία για
κτηνοβάτες. Αυτή είναι η εποχή μας. Η επιθυμία της φτηνής και αφιλοσόφητης ζωής
μας είναι ισόθεος Νόμος.
Αυτά τα ερωτήματα
πέρα από την ζωγραφική τεχνοτροπία του μεγάλου καλλιτέχνη με αφορούν και γι αυτό
αφήνομαι στις αισθήσεις της ταινίας. Ο λόγος που χάνομαι στην υπέροχη μουσική
του Βαγγέλη, είναι οι αντιστοιχίες των ηρώων της Αθιβολής με αυτές των προσώπων
της υπέροχης κινηματογραφικής ταινίας. Ψάχνω τις αρμονίες της μουσικής πάνω στους
διαλόγους και μονολόγους της θεατρικής Αθιβολής, προσπαθώντας να χτίσω τα συναισθήματα
της λογικής απεύθυνσης του θεατρικού της λόγου. Παράσταση που δεν στοχεύει την
ψυχή και το παρόν μας, νομίζω πως δεν έχει αξία. Για την δική μου θεατρική αντίληψη,
πρώτα πρέπει να ξέρω τι θέλω να πω ως δημιουργός και στην συνέχεια να ενσαρκώσουμε
την πρόταση όλοι οι συνεργάτες με τέτοια ευγένεια, που στο τέλος θα φέρει σε
μουσική αρμονία τις αισθήσεις των θεατών.
Μπορεί στο τέλος
να μην έχει καμία σχέση η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου με αυτήν που θα υπάρξει
για το θεατρικό έργο της Αθιβολής, όμως οι αξίες του Λόγου θα πρέπει να έχουν ίδιους
κωδικούς. Διαφορετικά η Τέχνη και το «περίπου», δεν μπορούν να γεννήσουν εύμορφα
τέκνα. Το τι γεννούν το βλέπουμε στα χύδην προσφερόμενα ευπώλητα δημιουργήματα της
εποχής.
Κ.Ζ
